حتما لازم نیست به دماوند صعود کنید تا دچار ارتفاع زدگی شوید، پیاده روی، کوهنوردی یا کمی ارتفاع گرفتن از سطح دریا می‌تواند باعث کم شدن میزان اکسیژن تنفسی شما و در نتیجه آشکار شدن علائم بیماری ارتفاع در شما باشد.ارتفاع زدگی واکنش بدن ما به فشار هوای کم و کاهش اکسیژن است که معمولا در ارتفاعات بیشتر از ۲۴۰۰ متر اتفاق می‌افتد. ارتفاع زياد و فشار كمتر هوا باعث نشت مايع از مويرگها مي‌شود كه همين عامل مي‌تواند باعث افزايش مايع در ريه و مغز شود.
اگر قصد دارید به مناطق مرتفع سفر کنید ، باید قبل از شروع سفر در مورد این بیماری، علائم و روش‌هایی برای پیشگیری یا درمان آن را یاد بگیرید.
علت ارتفاع زدگی
در سطح دریا غلظت اکسیژن حدود ۲۱ درصد و فشار بارومتری به‌طور میانگین ۷۶۰ میلی‌متر جیوه است.با زیاد شدن ارتفاع، غلظت اکسیژن در همان حد باقی می‌ماند، ولی تعداد مولکول های اکسیژن در هر تنفس کاهش می‌یابد.در ارتفاع ۳۵۰۰ متری فشار بارومتری تنها ۴۸۳ میلی‌متر جیوه است، یعنی تقریباً ۴۰ درصد کاهش در مولکول های اکسیژن موجود در هر تنفس.جهت اکسیژن رسانی مناسب به بدن سرعت تنفس شما (حتی در هنگام استراحت) باید افزایش یابد. این تهویه اضافی محتوای اکسیژن خون را بالا می‌برد، ولی نه در حد غلظت اکسیژن در سطح دریا.از آنجایی که مقدار اکسیژن مورد نیاز برای فعالیت تغییری نکرده است، بدن باید خود را با مقدار کمتر اکسیژن تطبیق دهد.ادامه مسیر به سمت ارتفاعات بالاتر بدون عادت کردن (هم‌هوایی) و وفق یافتن با محیط می‌تواند به بیماری‌های شدید و حتی مرگبار منجر شود.
انواع ارتفاع زدگی
بیماری بحرانی کوه ( Acute Mountain Sickness) :
این نوع بیماری ارتفاع خفیف ترین حالت و البته متداول ترین حالت است.از علائم وقوع بیماری بحرانی کوه ، سردرد مهم‌ترین نشانه ای است که هشدار بیماری ارتفاع را به شما می‌دهد.
علاوه بر سردرد علائم زیر هم ممکن است نشان از بیماری ارتفاع باشد:
تهوع و استفراغ
خستگی
بیحالی
کاهش رغبت برای ادامه دادن مسیر
سخت شدن خوابیدن
درمان:
این که در این حالت بدن می‌تواند خودش را به سادگی درمان کند. فقط کافی است مدت زمان مناسبی را برای ریکاوری به بدن خودتان بدهید. به بیش‌ترین ارتفاعی که در آن توانسته اید به خوبی بخوابید برگردید و تا زمانی که حالتان بهتر شود در آنجا استراحت کنید.
بیماری ورم مغزی در ارتفاع بالا (High-Altitude Cerebral Edema ) :
زمانی اتفاق می‌افتد که بر اثر کمبود اکسیژن مغز شروع به ورم کردن می‌کند.علائم بیماری ورم مغزی در ارتفاع بالا ، ممکن است علائم این حالت با حالت قبلی کاملا شبیه هم باشد و تشخیص آن برایتان سخت باشد. فقط به دو نکته‌ی دقت کنید:
اینکه قادر به راه رفتن در مسیر مستقیم نیستید.
بر روی پاهای خود احساس تعادل ندارید.
در صورت داشتن این دو علامت شما به بیماری ورم مغزی در ارتفاع بالا دچار شده اید.
درمان:
فردی که این علائم در او تشخیص داده شده است باید خیلی سریع به کمک یکی از هم‌سفرهایش به ارتفاعی پایین‌تر منتقل شود. نباید صرفا با کم کردن ارتفاع انتظار بهبود کامل فرد را داشته باشید. به نقطه‌ای که آنتن موبایلتان کار کند برسید و با مرکز اورژانس تماس بگیرید.
بیماری ورم ریوی در ارتفاع بالا (High-Altitude Pulmonary Edema) :
زمانی اتفاق می‌افتد که ریه‌ها شروع به آب آوردن می‌کنند.لزوما علائم این بیماری با علائم حالت‌های قبلی همراه نیست، مهم‌ترین علامت بیماری ریوی در ارتفاع بالا کوتاه شدن نفس‌ها و سرفه‌های خشک است. نشانه‌هایی که به شما هشدار می‌دهند که ریه‌ها در حال پر شدن از مایعات هستند:
نفس‌ها بسیار کوتاه می‌شوند.
بدون اینکه انتظارش را داشته باشید خسته می‌شوید و حتی نمیتوانید این حالت را به فرد دیگری نشان بدهید.
تعداد دفعاتی که سرفه می‌کنید افزایش پیدا می‌کند.
درمان:
برای اینکه آسیب بیش‌تری به ریه‌ها وارد نشود، فرد مصدوم باید سریعا به ارتفاع پایین‌تر انتقال داده بشود. این حالت به اندازه‌ای خطرناک است که می‌تواند باعث غش کردن یا مرگ فرد آسیب دیده بشود.
داروهای مورد استفاده جهت پیشگیری بیماری ورم مغزی در ارتفاع بالا
استازولامید دارویی شناخته شده در میان کوهنوردان دوز توصیه شده جهت پیشگیری ۱۲۵ میلی گرم دو بار در روز است.
دگزامتازون داروی مناسبی برای کسانی است که نمیتوانند از استازولامید استفاده کنند .دوز آن ۸ میلیگرم روزانه است که در چند نوبت در روز (۲ یا ۴ نوبت) استفاده میشود. مصرف دگزامتازون را باید از ارتفاعی که در آن فرد بی علامت است شروع کرد و با شروع برگشت از ارتفاع مصرف آنرا قطع کرد.
داروهای مورد استفاده جهت پیشگیری بیماری ورم ریوی در ارتفاع بالا
قرص نیفدپین آهسته رش با دوز ۲۰ میلیگرم ۳ بار در روز(مجموعا ۶۰ میلیگرم روزانه)
قرص دگزامتازون ۸ میلیگرم دو بار در روز(مجموعا ۱۶ میلیگرم روزانه)
قرص تادالافیل ۱۰ میلیگرم دو بار در روز(مجموعا ۲۰میلیگرم روزانه)
اسپری سالمترول دو پاف دو بار در روز(مجموعا ۴ پاف روزانه)
نکته اینکه حتما قبل از مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنید.این مقاله صرفا جهت افزایش دانش و آگاهی شماست و هیچ مسئولتی در قبال مصرف دارو بر عهده نگارنده مطلب نیست.
نکات مهم جهت پیشگیری از ارتفاع زدگی
آرام آرام و تدریجی ارتفاع را افزایش دهید. بدن انسان به ۳ تا ۵ روز زمان نیاز دارد تا با شرایط ارتفاعات بالای ۲۵۰۰ متر تطبیق پیدا کند.
اگر متوجه میزان ارتفاع نمیشوید ارتفاع‌سنج تهیه کنید یا از ساعت‌هایی استفاده کنید که ارتفاع‌سنج دارند.
قبل ازآغاز سفر کوهنوردی ، با پزشک خود مشورت کنید معمولا پزشکان داروی استازولامید معمولا با دوز ۱۲۵ تجویز خواهد کرد. مصرف همزمان این دارو با آسپرین غیر مجاز است. برای کسانی که نمیتوانند از استازولامید استفاده کنند معمولا دگزامتازون با دوز ۸ میلی گرم ۲ یا ۴ نوبت در روز تجویز میشود .
قبل ازآغاز سفرتست خون بدهید در صورتی که دارای کم خونی ویا کمبود گلبول های قرمز هستید این مشکل را حل کنید
مقدار زیادی آب بنوشید. کاهش آب بدن موجب عدم سازگاری بدن با ارتفاع بشود . روزانه ۲ تا ۳ لیتر آب بنوشید. این رویه را از روز قبل از سفر شروع کنید. هنگام سفر، چند لیتر آب بیشتر همراه ببرید.
در۴۸ ساعت اول از خوردن نوشیدنی‌های الکلی به خصوص خودداری کنید. الکل میزان تنفس و فعالیت بدنی شما را کاهش می‌دهد و سبب کاهش آب بدن میشود.
به تغذیه خود اهمیت بدهبد . مواد غذایی مفید و سرشار از پتاسیم مصرف کنید مانند کلم بروکلی، موز، آووکادو، طالبی، کرفس، انواع سبزیجات، سبوس، شکلات، خرما، میوه‌های خشک، سیب‌زمینی و گوجه. همچنین سعی کنید غذا های کم نمک مصرف کنید
تنها به کوهنوردی نروید زیرا در مواقع اورژانسی مانند ارتفاع زدگی سایر افراد بتوانند به شما کمک کنند یا شما را به پایین برگردانند.
منبع: آسان تب
