باغ شاه بهشهر

از اماکنی كه به فراموشی سپرده و در كمتر جايی از زيبايی‌های شگفت‌انگيزش سخن گفته شده، مجموعه باغ‌های بهشهر است. باغ شاه یکی از این مجموعه باغ‌های یاد شده است. این باغ زیبا به نام‌های دیگری نیز معروف است که در زیر عنوان شده است:

• پارک ملت بهشهر
• عمارت چهل ستون
• کاخ دیواخانه
• باغ چهلستون اشرف

مشخصات باغ شاه بهشهر

ثبت در آثار ملی ایران

این باغ در سال ۱۳۵۶ خورشیدی به شماره ۱۵۳۷ در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده‌ است. هم اكنون نيز شهرداري بهشهر در عمارت آن مستقر و محوطه آن، به پارك عمومي تغيير كاربري داده شده است. باغ شاه واقع در استان مازندران، در زمین شیب‌دار دامنه‌ شمالی رشته کوه البرز از شمال به جنوب ساخته شد.

مشخصات و ابعاد باغ شاه

باغ شاه با ابعاد ۱۷۰ متر عرض و ۵۵۰ متر طول، در سال ۱۰۲۱ هـ.ق به دستور شاه عباس طرحریزی و طی چند سال احداث شد. این محوطه محل بار عام و تشریفات شاه عباس و پذیرایی مهمانان بوده است. این باغ دارای دو خیابان اصلی می‌‎باشد که محور طولی باغ با چشم‌اندازی به سوی شمال و دریا است. و در نقطه تقاطع آن‌ها، استخر بزرگ باغ قرار دارد.
در بخش جنوبی، ‌آب نهر پس از گذشتن از چهار حوضچه،‌ از زیر بنا عبور کرده و روبه روی نمای شمالی، ‌از آبشار کوچکی سرازیر و به استخر مستطیل بزرگ در محور شمالی ـ جنوبی (با ابعاد ۳/۳۶*۴۱۶ متر) مقابل عمارت می‎‌ریزد.

دور تا دور استخر،‌ در زمان شاه عباس اول گودال‎‌هایی برای قرار دادن شمع وجود داشته است. شمع‌ها را هنگام تشریفات روشن می‎‌کردند و به همین مناسبت آن را حوض نور می‌‎نامیدند. به واسطه شیب زمین، ‌آبشارهای کوچک با کف سینه کبکی، ‌در محل ریزش آب از یک سطح به سطح دیگر در محور اصلی وجود دارد. پوشش گیاهی باغ را عمدتاً درختان سرو (به صورت خطی در امتداد محور‎های اصلی باغ)، نارنج، پرتقال، لیمو، خرمالو، چنار، شاه‌بلوط، توت، انار و گل‎‌های مختلفی چون رز تشکیل می‎‌دهد.

راه ارتباطی کاخ صفی آباد تا باغ شاه

از لحاظ ساختاری باغ شازده ماهان بسیار به این باغ شباهت دارد. از کاخ صفی آباد و تا باغ شاه بهشهر که به عمارت چهل ستون بهشهر مشهور است، یک راه زیر زمینی احداث شده بود که در مواقع ضروری مورد استفاده عبور و مرور یا سایر جریانهای دیگر می گردید. فاصلهٔ کاخ تا دریا در حدود ۱۶ کیلومتر است و در ایام سلطنت صفویه به ویژه شاه عباس کبیر این راه زیر زمینی جهت امور سوق الجیشی و جلوگیری از تهاجمات ازبکان و سایر ملل وحشی که در حول و حوش دریای خزر زندگی میکردند، استفاده می شد.

در موازات کاخ صفی آباد چشمهٔ آبی موجود است که به چشمه «پلنگ خیل» شهرت دارد. این آب در ایام فرمانروایی صفویه با شکل روباز و قیمتی و نیز با تنپوشه های سفالی جریان داشت و در وسط ساختمان طبقه اول حرفی مرمر به شکل کثیر اطلاع احداث بود و در تمام طبقات ساختمان از دیواره و غیره به وسیله تنپوشه های سفالی آب جریان داشت تا تهویه هوا برای ایام تابستان یا احتیاجات دیگر شود. این عمارت میان باغ قرار دارد. طول آن سه برابر عرض آن است. جلو این عمارت کاملاً باز ولی در پشت و طرفین آن دیواری قرار دارد که به وسیله پنجره‌های متعدد مستور شده است.

سایر باغ های محوطه

علاوه بر ساختمان چهل ستون و باغ شاه ، چند عمارت و باغ دیگر از جمله :‌ باغ تپه، باغ چشمه، باغ شمال، باغ صاحب الزمان، باغ حرمسرا،‌ باغ خلوت در حاشیه این بنا در دوران صفویه ساخته شده بود که فقط باغ چشمه و بخش هایی از باغ تپه باقی مانده و از دیگر باغ ها اثری به جای نمانده است.

منبع wikipedia