معرفی اجمالی گردگوه
گردکوه شامل سه تپه بزرگ باستانی می‌باشد که ارتفاع آن‌ها حدود ۲۶ متر است. قدمت این تپه‌ها تا عصر آهن تخمین زده شده است. طبق تحقیقات انجام شده در این منطقه، گورستانی با قدمت ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد نیز یافت شده است. همچنین اشیایی همچون ظروف سفالی مربوط به دوران ساسانیان و اشکانیان یافت شده است.
بر اساس برخی شواهد، تپه گردکوه در دوران ساسانیان و پس از حمله اعراب، کاربرد نظامی داشته و تپه بلند ۲۶ متری دژ نظامی بوده است. تپه گردکوه در جنوب شرقی شهر قائمشهر قرار دارد. این آثار در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۸۸۰۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تحقیقات باستان شناسی در گردکوه
تپه گردکوه در سال ۱۳۸۲ به شماره ۸۸۰۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. اولین کاوش باستان‌شناختی این محوطه، در سال ۱۳۸۷ بود که گمانه‌زنی برای تعیین حریم بخش شمالی محوطه صورت گرفت. در سال ۱۳۸۸، گروهی از باستان‌شناسان به مدت دو ماه کاوش باستان‌شناختی گسترده‌ای در تپه‌ی بزرگ این محوطه انجام دادند. اما پس از چند سال، همچنان گزارش نتایج آن به چاپ نرسیده است! با توجه به یافته‌های گذشته، این محوطه از عصر آهن دو (سه‌هزار سال قبل) تا دوره تیموری (ششصد سال قبل) محل سکونت بوده است.
پس از پایان تحقیقات باستان‌شناسان در سال۱۳۸۸، محدوده تحقیقات و کاوش، جهت حفظ فضای کاوش شده، با داربست و ایرانیت مسقف شد. اما متاسفانه مدتی بعد داربست‌ها شبانه به سرقت رفت و به تخریب بیشتر این محوطه افزود.
چگونگی پیداش تپه گردکوه
برای عموم مردم این سوال مطرح است که این تپه‌های باستانی چگونه و چه زمانی به وجود آمده‌اند؟! تپه‌ها در واقع بازمانده‌ای از یک سکونت انسانی موقت یا دائم در گذشته هستند. تپه‌هایی با وسعت کوچک که امروزه شاهدیم در واقع بقایای روستاها و تپه‌های بزرگتر، بقایای شهرهایی از سده‌ها یا هزاره‌های پیش هستند. این‌ها محل‌های سکونت انسان‌های قدیم می‌باشد. آن‌ها به دلایلی ازجمله انواع بیماری‌ها، بلایای طبیعی مانند زلزله و سیل، جنگ و یا کوچ، متروک شده‌اند و پس از سده‌ها یا هزاره‌ها در خرواری از خاک مدفون شدند. به دلیل اینکه معمولا اطراف این محوطه‌های تاریخی مورد شخم‌زدن و کشت قرار می‌گیرد، مورد تخریب واقع می‌شود و به مرور فقط هسته‌ی مرکزی این تپه باقی می‌ماند و امروزه به شکل کله‌قندی یا مخروطی‌شکل می‌بینیم.
چند نکته قابل توجه
تپه گردکوه یکی از آثار تاریخی این شهرستان است که به تعبیری شناسنامه و هویت تاریخی این منطقه محسوب می‌شود. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و حتی در برخی شهرهای ایران، گردشگریِ آثار تاریخی، اقتصاد نخست آنان است. به تعبیری صریح آنکه برای این نوع گردشگری و اقتصاد سلامت، برنامه‌های اساسی دارند. به همین دلیل، علاوه بر معرفی آثار تاریخی‌ـ‌فرهنگی ارزشمند، در حفظ و نگهداری آن نیز کوشش می‌کنند.
دغدغه دوستداران تاریخ و فرهنگ مازندران این است که در منطقه‌ای با قدمت سه‌هزار ساله که نه تنها موزه آثار تاریخی ندارد، بلکه به آثار تاریخی موجود نیز توجه اساسی نمی‌شود. اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به تنهایی نمی‌تواند اقدام بزرگی در جهت حفظ و نگهداری مداوم از این آثار ارزشمند داشته باشد. لذا عموم، انجمن‌های مردم‌نهاد و همه ادارات این شهرستان باید به اهمیت آن توجه کنند.
مسیر دسترسی
محوطه تاریخی تپه گردکوه در محله جمنان قائمشهر و در حاشیه غربی رودخانه سیاهرود قرار دارد.
منبع مازندنومه
