موزه تاریخ ساری یکی از جاذبه های گردشگری ساری است که در مرکز این شهر واقع شده است. ساختمان اصلی این موزه عمارت کلبادی است که این عمارت در سال ۱۳۸۸ به موزه تبدیل شد. این موزه در سه بخش مستقل مردم شناسی، باستان شناسی و صنایع دستی بازگشایی شد.
همانطور که می‌دانید شهرستان ساری با وجود طبیعت بکر، جنگل، دریا و دشت، قدمت تاریخی چندهزار ساله نیز دارد. آثار‌باستانی و مردم‌شناسی این خطه از ایران، در موزه تاریخ ساری به نمایش گذاشته شده است.
معرفی موزه تاریخ ساری
ساختمان اصلی موزه تاریخ ساری، همان خانه کلبادی از یادگارهای دوران قاجار در ساری محسوب می‌شود. سبک معماری این خانه الهام گرفته شده از تکیه‌های دوره قاجاریه است. عمارت کلبادی شامل دو بخش بیرونی و اندرونی می‌شود و در ساخت آن به‌طور عمده از آجر، چوب و سفال استفاده شده است. بام خانه را نیز به‌طور کامل سفالپوش کرده‌‌‌اند. خانه کلبادی بدون شک یکی از زیباترین ساکنان محله آب‌انبار نو ساری است. این خانه زیبا در تاریخ ۹ آبان سال ۱۳۷۷ هجری شمسی با شماره ثبت ۲۱۴۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تاریخچه موزه
موزه تاریخ شهر ساری، مجموعه ای از سه عمارت منوچهرخان کلبادی، خانه نظری و حمام وزیری است.
ساخت ساختمان اصلی موزه ساری به دوران قاجار برمی‌گردد. یکی از امرای ارتش آن زمان به نام سردار جلیل دستور ساخت این بنا را صادر کرد. او فرزندی به نام امیر نصرت داشت. به همین دلیل تصمیم گرفت نام این خانه را امیریه بگذارد. اما پسرش امیر نصرت با وجود جوانی و سن کم درگذشت. پس از مرگ فرزندش، خانه را به فرزند وی یعنی منوچهرخان بخشید.
منوچهرخان کلبادی از شخصیت‌های تاثیرگذار در ساری محسوب می‌شد، طوری که حتی مدتی نماینده مردم ساری در مجلس شورای ملی نیز بود. وی سال‌ها این خانه زیبا را تحت مالکیت خود داشت. در سال ۱۳۶۲، منوچهرخان کلبادی چشم از جهان فرو بست. هشت سال پس از درگذشت وی، یعنی در سال ۱۳۷۰، عمارت کلبادی در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار گرفت و از آن تاریخ تاکنون، بنا در اختیار این سازمان است. در سال ۱۳۸۸ خانه کلبادی تبدیل به موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی ساری شد.
معماری موزه تاریخ ساری
عمارت خانه کلبادی
خانه یک بنای اصلی دارد که در دو طبقه و با نقشه مستطیل شکلی احداث شده است. همچنین این مجموعه سردابه‌ای در زیرزمین دارد که از آن به‌عنوان یخچال استفاده می‌شد. در هر دو طبقه این خانه که قدم بگذارید، در هرکدام یک شاه‌نشین را خواهید یافت. بدون شک شاه‌نشین‌ها از زیباترین قسمت‌های این خانه هستند که توجه شما را جلب می‌کنند. در دو سمت شاه‌نشین، دو رشته پلکان به چشم می‌خورد و همچنین اتاق‌هایی به‌صورت قرینه در دو طرف ساخته شده‌اند. استفاده از شیشه‌های رنگی و همچنین ارسی‌کاری‌هایی که در بنا دیده می‌شود، مهم‌ترین تزیینات انجام گرفته در این بنا هستند.
نکته‌‌ای که جلب توجه می‌کند، این است که در و پنجره طبقه اول بنا با طبقه دوم تفاوت دارند. به این دلیل که آن‌ها در دهه‌های اخیر و در جریان بازسازی‌ها تعویض شده‌اند. همچنین دو رشته پلکان داخلی مسدود شده‌اند و به‌جای آن‌ها در سمت شمالی بنا، یک رشته پلکان برای ایجاد دسترسی به طبقه دوم خانه ساخته شده است.
بخش بیرونی خانه تاریخی کلبادی در سمت چپ ورودی اصلی آن قرار دارد. این بخش از حیاطی کوچک و اتاقی برای انجام امور متفرقه تشکیل شده است. همچنین مسیری به‌سمت حیاط بزرگ اندرونی در این بخش دیده می‌شود. خانه کلبادی دارای قسمت‌های دیگری همچون حمام، آشپزخانه، اصطبل و محل اسکان خدمتگزاران است. ولی آشپزخانه و محل اسکان خدمتگزاران در طول سال‌ها از بین رفته‌اند و هم‌اکنون بناهای نوسازی را می‌توانید به‌جای آن‌ها ببینید
حمام وزیری
حمام وزیری نیز از بناهای دوره قاجار به شمار می‌آید و به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. گرمخانه حمام وزیری نيز همانند سربينه به صورت هشت ضلعی است و در انتهای ضلع جنوبی آن خزينه‌های آب گرم و سرد قرار دارد در قسمت جنوبی بنا اطاقی مستطيل شكل كه كف آن از همه قسمت‌های بنا پايين‌تر است به عنوان گرمابه حمام كاربری داشته ورودی آن خارج ازحمام و در ضلع شرقی است. این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۲۶۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بخش های مختلف موزه ساری
همانطور که اشاره کردیم موزه تاریخ ساری در سه عمارت تاریخی واقع شده است که خانه کلبادی، ساختمان اصلی آن محسوب می‌شود. بخش‌های متنوعی در موزه موجود هستند، از جمله گالری صنایع چوبی، گالری صنایع نساجی، گالری سفالگری و بخش باستان‌شناسی. در ادامه به معرفی این بخش‌ها میپردازیم.
طبقه اول
- آثار چوبی نظیر در و پنجره‌های ارسی، تابلوهای مشبک و معرق و نمونه‌هایی از هنر بومی و سنتی لاک‌تراشی مازندران در اتاق اول قرار دارند.
- ظروف شیشه‌ای و مسی، جاجیم و گلیم و… در اتاق دوم این طبقه واقع شده اند.
- لباس‌های محلی، زیورآلات و… در اتاق سوم قرار دارند.
طبقه دوم
- آثار دوران پیش از تاریخ مانند سفال‌های گوهرتپه، تپه حصار دامغان، تپه اسماعیل آباد تهران و… در اتاق اول قرار دارند.
- اتاق دوم شامل نمونه‌هایی از جمجمه انسانی از دوران پیش از تاریخ، کشف شده از تپه دیباج دامغان می‌باشد.
- در اتاق سوم سفال‌های دوران تاریخی و اسلامی منطقه ساری و بهشهر و پلاک مفرغی با شمایلی از شتر دو کوهان متعل به هزاره اول قبل از میلاد، از منطقه لفور وجود دارند.
- اتاق چهارم شامل ظروف شیشه‌ای و کاسه‌های مسی از دوره سلجوقیان است.
- نمونه‌هایی از کتیبه، کاشی، سفال و تنبوشه سفالی از قرون هشتم و نهم کشف شده از فرح آباد ساری و… در اتاق پنجم جای دارند.
- اتاق ششم نیز شامل آثار مربوط به دوران قاجاریه و پهلوی نظیر رادیو و تلفن، کوبه در، غازان، ساعت، کشکول و… است.
ویژگی های شاخص موزه تاریخ ساری
با بازدید از موزه مردم شناسی این مجموعه با فرهنگ و آداب و رسوم این منطقه آشنا می‌شوید. صنایع دستی زیبا و متنوعی در موزه صنایع دستی آن به نمایش گذاشته شده است. در راستای معرفی هرچه بهتر اشیا، ویترین‌ها پس از چیدمان فنی بر اساس توالی دوره های مختلف تاریخی، اتیکت و زیرنویس دو زبانه اشیا به دو شکل ساده و تخصصی انجام گرفته است تا رویت و خواندن آن‌ها برای مخاطبین عادی و متخصص مفید واقع شود. همچنین در کنار فعالیت یگان حفاظت مستقر در موزه، حفاظت غیر ملموس نظیر دوربین‌های مدار بسته نصب شده در اتاق‌های موزه و همچنین متعلقات آن شامل سیستم رایانه‌ای با قابلیت نگهداری و ذخیره تصاویر، ارتقاء یافته و بهینه شده است.
مسیر دسترسی
برای دسترسی به موزه تاریخ ساری، باید به‌سمت میدان ساعت ساری و از آنجا به خیابان انقلاب بروید. محله‌ای به نام آب‌انبار از خیابان انقلاب منشعب می‌شود و شما را به خانه کلبادی خواهد رساند. تاکسی‌های متعددی از سراسر ساری به مقصد میدان ساعت حرکت می‌کنند. اگر با خودروی شخصی عازم این مکان هستید، کمبود فضای پارک را در نظر داشته باشید.
منبع: ویکی پدیا
