حتما شما هم ضربالمثل «چه در چنته داری؟» را بارها شنیدهاید. ولی شاید کمتر بدانید که چنته به یکی از قدیمیترین هنرهای سنتی ایران، همان چنته بافی اشاره میکند. هنری که متاسفانه زمانی است به فراموشی سپرده شده و آنگونه که باید در میان صنایع دستی شناخته شده نیست.
چنته چیست؟
یک نوع کیسه، ساک یا توبره است که برای نگهداری وسایل مختلف در زندگی روستایی و عشایری استفاده میشود. معمولا دستهای دارد که از جنس نخ خود چنته بافته شده است. برای آویزان کردن از نقطهای یا انداختن روی دوش استفاده میشود.
نوع بافت و موارد استفاده
نکته جالب در مورد چنته این است که نوع بافت آن متفاوت است. هم از نوع بافت قالی، بافته میشود و هم از نوع بافت گلیم. همچنین از بافت جاجیم، خورجین و سایر بافتها نیز برای بافتن چنته استفاده میگردد. چنته برای نگهداری شانه، قرآن، قاشق، آینه، نخ و سوزن و لوازم خیاطی، حمل غذا در کوچ و… استفاده میگردد.
هرچند ناگفته نماند که چنته در سالهای اخیر بیشتر جنبه تزئینی یافته و در خودروها یا دکوراسیون منزل مورد استفاده قرار میگیرد و غالبا در طرحها و اندازههای مینیاتوری تهیه میگردد.
برای نقشهای روی آن غالبا از اسامی جلاله و یا اسامی ائمه استفاده میشود. همچنین نقوش پرندگان و حیوانات اهلی در آن استفاده میگردد. محل آویزان کردن چنته در چادر عشایر تیرکهای عمودی چوبی هستند و معمولا در نقطه ای آویزان میشود که از دسترس اطفال به دور باشد.
هنر چنته بافی
هنر چنته بافی از هنرهای اصیل ایرانی محسوب میشود که متاسفانه در طی سالها و گذر زمان فراموش شده است و اکنون به صورت محدود و معدودی تلاش میشود تا این هنر زنده بماند. با در نظر گرفتن اینکه آموزش این هنر چندان جدی نگرفته شده است، نسل جدید نه تنها آشنایی چندانی با این هنر ندارد، بلکه تعداد کسانی هم که در این رشته فعالیت می کنند بسیار کم است.
در هنر چنته بافی، پس از پایان بافت چنته آن را دو تا میکنند و مانند کیسه به نحوی میدوزند که طرف بالای آن باز بماند و پشت قالی به طرف داخل کیسه دوخته شود. کاربرد آن بیشتر برای حمل وسایل شخصی و یا پوششی برای هدیه بوده است.
چنته بافی در ایران
همانطور که قبلا گفته شد این هنر در مناطق مختلف ایران وجود داشته که البته قطعا مدل و سبک کاری آنها متفاوت بوده است و میزان ماندگاری آنها در دنیای امروز نیز با یکدیگر متفاوت است. یکی از معروف ترین نقاطی که در هنر چنتهبافی سر رشته داشته است و این روزها نیز برای احیا و پویایی آن تلاش میکند، شهرستان ابرکوه در استان یزد است. البته در استان مازندران، به خصوص در منطقه لفور از شهرستان سوادکوه این هنر تا به امروز پابرجاست..
علت اینکه به این هنر، چنته بافی گفته میشود به این خاطر است که از چند سوزن برای بافت استفاده میشود و در واقع به معنای چندبافی است.
یکی از رسوم قدیمی ایران این بود که داماد سنگ قیمتی یا طلا را در داخل چنته میگذاشت و تقدیم به خانواده عروس میکرد. خانواده عروس هم منتظر بودند که ببینند داماد چه هدیهای در آن دارد. گفته میشود که ضرب المثل «چه در چنته ات داری؟» نیز از همین رسم برگرفته شده است.
منبع : Red Clock