نمدمالی هنری است بسیار قدیمی که در آن با استفاده از الیاف پشمی و آب محصولاتی مانند کوله، کلاه، کلمد، دوش‌نمد و فرش‌های نمدی تولید می‌شود. نمد بافته نمی‌شود و فقط با فشاری که با دست یا پا روی ترکیب الیاف و آب می‌آورند تولید می‌شود.
از پشم گوسفند به عنوان ماده اولیه برای نمد مالی استفاده می‌شود. این پشم از خصوصیات ویژه‌ای برخوردار است که اگر نبود شاید ساخت نمد به عمل نمی‌رسید.
معرفی هنر نمدمالی
جالب اینکه که نمدمالی هنری است که محصول نهایی آن نمد است.نمد تنها زیراندازی است که به کمک بافتن شکل نمی‌گیرد. برای صحت این ادعا کافی است نگاه دقیق‌تری به نام آن بیاندازید: نمد + مالی. یعنی قطعه‌ای که با مالیدن به دست می‌آید. در لغتنامه دهخدا نوشته شده است، نمد نوعی از فرش است که از پشم یا کرک مالیده حاصل می‌شود. در نمدمالی تنها ابزاری که نیاز است آب داغ است و زور بازو!
نمد مالی یا نمد بافی؟
در نمدمالی بافتن انجام نمی‌شود بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، موجب درهم رفتن الیاف پشمی می‌شوند. دو خاصیت جعدیابی و پوسته‌ای شدن پشم امکان تولید نمد را فراهم می‌کنند. پشم مورد استفاده در نمدمالی، پشم بهاره گوسفند با الیاف بلند است. همچنین از صابون و زرده تخم مرغ نیز می‌توان برای بهتر شدن کیفیت کار استفاده کرد. مقدار پشمی که برای هرمترمربع نمد لازم است با مقدار پشم لازم برای تولید قالی برابر است. اما چون زمان تولید نمد بسیار کوتاه‌تر است (تقریبا یک روز) قیمت آن پایین است. معمولا نمدمالان فعالیت خود را از اوایل فروردین آغاز كرده و در اواخر مهر خاتمه می‌دهند. بهترین پشم در كار نمدمالی پشم شش ماهه اول سال است.
تاریخچه نمدمالی
گفته می‌شود زمانی که پسر حضرت سلیمان که یک چوپان بود، تلاش می‌کرد تا با کمک پشم گوسفند پارچه‌ای ببافد. اما بعد از تلاش‌های زیاد به هدف خود نرسید و از شدت عصبانیت پشم را با مشت‌های خود کوبید. اشکی که از چشمانش جاری شد روی آن ریخت. سپس دید که الیاف پشم نمناک و فشرده و در هم تنیده شده و شکل پارچه به خود گرفت. این تاریخچه ترکیبی از افسانه و واقعیت است، اما چیزی که مسلم است اینکه نمدمالی از آنجا که از ساده‌ترین راه‌های ساخت زیرانداز و لباس است، پیشینه‌ای پیچیده‌تر از این اتفاق نخواهد داشت.
به قطع اولین نمدمالی‌ها به صورت اتفاقی صورت گرفته‌اند. بسیاری بر این باورند که نمد مالی بیشتر در مناطق مرطوب که مردمانش به دامپروی مشغول بوده‌اند انجام می‌گرفته است. چون پشم این خاصیت را دارد که از انسان در مقابل سرما و رطوبت زیاد به خوبی محافظت کند. در حال حاضر نیز مناطق شمالی کشور در حاشیه دریای خزر از جمله استان مازندران را از مراکز اصلی تولید این صنایع دستی می‌دانند.
نمد مالی قدیمی‌ترین روش زیرانداز سازی
قدیمی‌ترین روش فراهم سازی زیرانداز که تاکنون شناخته شده نمدمالی است.نمد ساده ترین نوع کف پوش است و ساخت آن احتیاج به دستگاه خاصی ندارد. برای این امر از خاصیت طبیعی پشم که همان درهم‌پیچیدن الیاف بر اثر رطوبت و فشار است استفاده می‌شود.
نمدمالی، هنر و صنعت
نمدهای ایران، در هر منطقه از این سرزمین، رازی سربه‌مهر دارند. رازهایی كه با شكل‌های تجریدی و نمادین و رنگ‌های برگرفته از طبیعت، بخشی از فرهنگ هنرهای عامیانه را تشكیل می‌دهند.
نمد در آسیا به ویژه در ایران از زمان‌های قدیم به عنوان لباس، كلاه و خیمه و زیرانداز به كار می‌رفته و در شرایطی سخت تولید می‌شده است. تهیه و ساخت نمد در ایران همچنان به صورت سنتی صورت می‌گیرد و هنرمند ایرانی با نقش و نگار و دستان توانمند و هنرمندانه خود بدان روح تازه‌ای می‌بخشد.
نمدمالی صنعتی است كه با تمام اعضای بدن در ارتباط است. نمدمال با عشق تمام به كار، همراه با حركات موزون و دلنشین دست و پا و خواندن شعرهای لطیف و موزون خستگی مفرط ناشی از كار مداوم را همراه با عرق كردن فراوان از تن خسته خود بیرون می‌كند و به انتظار فرش كردن دستمایه تلاش خود می‌نشیند. دستمایه‌ای كه نقش‌های رنگارنگ طبیعی جلوه‌ای از طبیعت زیبا را با نقوش ساده و صمیمی به بینندگان نشان می‌دهد.
تولیدات صنایع دستی، صرف نظر از درآمدزا بودن، برآورنده بسیاری از نیازهای خانوار تولیدكننده یا ساكنان منطقه تولید نیز هست. از بین این نوع تولیدات، نمد جزو صنایعی است كه چنین خصوصیتی دارد.
نمدمالی در کجا رواج دارد؟
نمدمالی در روستاهای مازندران و گلستان از جمله روستاهای اطراف رامسر و کجور و مناطق روستایی علی آباد كتول، گنبد كاووس، كلاله، آق قلا و همچنین در سمنان و سبزوار و قوچان خراسان رضوی و استان لرستان و شهرستان اقلید رواج دارد. طرح و نقوش نمد تركمنی از بی‌نظیرترین نقوش از جهات تنوع و تعدد در هنرهای سنتی كشور به شمار می‌رود.
در حال حاضر نمدمالی بیشتر در استان‌های مازندران، گیلان، سمنان رواج دارد. در حالی که نمد به عنوان یکی از گرم‌ترین پوشاک و زیرانداز معروف است، اما در خانه‌های ایرانی جایی ندارد و مردم بیشتر سراغ منسوجات بافته شده از الیاف شیمیایی و چینی می‌روند. این هنر روزبه‌روز بیشتر به ورطه‌ی فراموشی سپرده می‌شود. درحال حاضر نیاز به خلاقیت طراحان ایرانی داریم تا بار دیگر این هنر کهن به عنوان هنری اصیل و پرزحمت به میان مردم سرزمین‌مان راه پیدا کند.
نمد در گذشته
تا حدود ۵۰ سال قبل نمد در اکثر نقاط ایران استفاده می‌شده و به خاطر خاصیت‌هایی که داشت از محبوبیت زیادی برخوردار بود. نمد نم را به خود راه نمی‌داد. در زمستان‌ها کف خانه را گرم و در تابستان‌ها خنک می‌کرد.
زیباترین زیراندازهای نمدی در خانه خان‌های بختیاری انداخته می‌شد. به همین خاطر نمدمال‌های این قسمت ظرافت و سلیقه بیشتری به خرج می‌دادند . عامه مردم فکر می‌کنند نمد یکی از پست‌ترین زیراندازهاست. در نگاه اول تنها آنها را یاد طبقه تنگدست جامعه می اندازد. زیرانداز پستی که بو می‌دهد، پر از پرز است و خیلی زود وا می‌رود. شخصا احساس می‌کنم این کینه‌ای که نسبت به نمد روا داشته اند، ناحق است.
زیرا که در گذشته‌های دور نمد در خانه اعیان و اشراف هم استفاده می‌شده است. اما حالا وقتی اسم نمد را می‌آوریم همه چهره در هم می‌کشند. البته خوشبختانه این روزها نگاه نسل جوان به نمد بهتر است. آنها راحت‌تر این مقوله را درک می‌کنند و با نمد به عنوان یک هنر برخورد می‌کنند. در حالی که اطلاعات آنها درباره نمد ناقص است.
بسیاری از دوستداران هنر و آن‌هایی که نسبت به هنرهای سنتی دارای دید وسیعی هستند با نمد ارتباط برقرار می‌کنند. در حالی که در شهرهایی که نمدمالی قدمت دیرینه‌ای دارد، در بهترین حالت از نمد به عنوان پادری استفاده می‌کنند .
