موزه گنجینه بابل

موزه بابل که به عنوان موزه گنجینه شهر بابل شناخته می‌شود، در استان مازندران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشد. ساختمان این موزه در دوران پهلوی ساخته شده است. این موزه در حال حاضر به عنوان یکی از پربازدید ترین جاذبه‌های تاریخی شهرستان بابل معرفی می‌شود.

معرفی اجمالی

موزه گنجینه بابل یکی از بهترین و دیدنی‌ترین جاذبه‌های تاریخی شمال ایران می‌باشد. گفته می‌شود که این موزه، تنها موزه مردم شناسی در استان مازندران است که باید عرض کنم این چنین نیست. علاوه بر این موزه بابل، در شهرهای دیگر استان نیز موزه‌های مردم شناسی وجود دارد.

این موزه با داشتن قدمت تاریخی از معماری بسیار جذاب و منحصر به فردی برخوردار است. طوره که هر ساله مورد بازدید بسیاری از گردشگران و توریست‌ها قرار می‌گیرد. ساختمان این موزه به دوران پهلوی برمی‌گردد. در ابتدا برای شهرداری احداث شده بود اما در طی سال‌ها تغییر کاربری داشته است. موزه بابل یکی از جاذبه‌های فرهنگی این شهر است که در تمام ساعات روز برای استقبال از بازدیدکنندگان باز می‌باشد. این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۵۴ با شماره ۱۵۲۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

تاریخچه موزه گنجینه

همانطور که اشاره کردیم و عکس موجود از ساختمان آن(تصاویر در قسمت گالری قرار دارند)، از قدمت طولانی برخوردار است. زمان ساخت و احداث ساختمان موزه گنجینه به سال ۱۳۰۷ ه.ش برمی‌گردد. این ساختمان در ابتدا برای شهرداری طراحی شد اما در سال ۱۳۷۴ ه.ش با تغییر کاربری در اختیار میراث فرهنگی بابل قرار داده شد. در حال حاضر به عنوان یکی از مهم‌ترین موزه‌های استان مازندران از محبوبیت قابل توجهی برخوردار است.

بازسازی و ترمیم

نکته قابل توجه اینکه قبل از بازگشایی موزه، اقدامات لازم در خصوص بازسازی و مرمت نمای داخلی و خارجی آن انجام شد. سپس در سال ۱۳۷۵ ه.ش با عنوان موزه گنجینه بابل برای بازدید عموم مردم قرار داده شد. حدود ۵ سال پس از فعالیت این موزه در بخش‌های مختلف (در ادامه به توضیح کامل بخش‌های مختلف موزه خواهیم پرداخت) برای بار دوم و در سال ۱۳۷۹ مورد بازسازی شیروانی و زیرزمین واقع شده و در سال ۱۳۸۲ به فعالیت خود ادامه داد. در حال حاضر نیز یکی از زیباترین و معروف‌ترین موزه‌های تاریخی از دوران پهلوی در میان مسافران و توریست‌ها از محبوبیت بسیاری بهره‌مند می‌باشد که پیشنهاد می‌شود در سفر به بابل حتما از این ساختمان تاریخی و بی‌نظیر شمال ایران بازدید کنید.

بخش‌های موزه گنجینه

موزه گنجینه بابل دارای بخش‌های مختلفی بوده و محتواهای مختلفی را به نمایش قرار داده است. بدون شک هر فردی با ورود به ساختمان و حضور در بخش‌های مختلف، جذب آثار و محتواهای به نمایش گذاشته شده در آن خواهد شد. این موزه علاوه بر آن، دارای فضاهایی همچون نمایشگاه موقت، کتابخانه و مرکز اسناد تاریخی نیز می‌باشد. یکی از گران‌ترین اشیا این موزه، قرآن خطی مربوط به دوره صفوی است که نمونه آن بسیار کم است. از سکه‌های مربوط به دوره هخامنشیان گرفته تا اسکناس‌های زمان قاجار و پهلوی نیز در این مجموعه نگهداری می‌شوند. در ادامه به بخش‌های این موزه می‌پردازیم. 

بخش باستان شناسی

بخش باستان شناسی موزه گنجینه در طبقه اول قرار دارد که شامل آثاری از دوره‌های پیش از تاریخ اسلامی است. اشیا این بخش در یک اتاق و دو سالن قرار داده‌ شده‌اند و طیف وسیعی را در بر می‌گیرند. سفال‌های منقوش هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد از تپه حصار دامغان، تپه سیلک کاشان و محوطه باستانی شوش، سفال خاکستری رنگ داغ‌دار تورنگ‌تپه و ظروف خاکستری مازندران در اواخر هزاره سوم و اواخر هزاره دوم پیش از میلاد، و همچنین، ظروف سفالی قرمز رنگ منقوش اسماعیل‌آباد متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد، از قدیمی‌ترین آثار این موزه هستند.

اشیایی از اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره پیش از میلاد تا دوره پارت و ساسانی شامل مجسمه‌های سفالی، مفرغی، جنگ‌افزارهای مفرغی و ظروف سنگی، از مجموعه‌های موجود در یکی از سالن‌های موزه هستند. بسیاری از اشیا موجود در این موزه، از مناطق باستانی مازندران مانند بهشهر، ساری، قائمشهر، نکا و نور به دست آمده و نمایانگر قدمت منطقه شمال کشور است.

سالن دیگر این موزه به آثار تاریخی دوره اسلامی اختصاص داده شده است.در این سالن اشیایی مانند ظروف سفالی لعاب‌دار از قرن ۳ تا ده هجری، آبگینه در اشکال تنگ، صراحی، پیاله در آن قرار دارند. زیورآلاتی از هزاره اول پیش از میلاد و دوره اسلامی نیز در این موزه قابل مشاهده هستند.

بخش مردم‌شناسی

بخش مردم‌شناسی موزه گنجینه بابل، در طبقه دوم آن قرار دارد. این بخش به تمام قومیت‌های ساکن در این خطه پرداخته و در تالاری وسیع، اشیایی مانند وسایل کشاورزی، پوشاک مازندران، گیلان، ترکمن، چادرشب بافی زنان مازندران، صنایع دستی زنان ترکمن‌صحرا و صنایع دستی مانند زری‌بافی و سفال‌گری، قرار داده شده‌اند. در همین بخش نمایی از ازدواج و نوع پوشش عروس و داماد شمالی در معرض دید عموم قرار گرفته است.

از دیگر فضاهای این بخش می‌توان به «قهوه‌خانه سنتی» با وسایلی مانند تخت چوبی برای نشستن و استراحت، قلیان، چوب‌سیگار و منقل اشاره کرد. اشیا دیگری مانند وسایل روشنایی، وسیله خرد کردن قند، تخته خرد کردن سبزی و انواع قاشق‌های چوبی کوچک نیز در این مجموعه قرار دارد.

در قسمت داروخانه سنتی در همین بخش، که با نام داروخانه یا عطاری معرفی شده است، اطلاعاتی از انواع گیاهان دارویی شمال و فهرست طرز استفاده از آن‌ها، برای علاقه‌مندان در نظر گرفته شده است.

بخش یادمان‌های چوبی

یک سالن از موزه گنجینه بابل به یادمان‌های چوبی مازندران اختصاص یافته‌ است. سالن یادمان‌های چوبی موزه گنجینه دارای اشیایی مانند در، پنجره، انواع منبت، مشبک، قاب و گره است. قدیمی‌ترین اثر این بخش، صندوق مزار امامزاده علی از روستای سوادکوه و متعلق به ۸۳۳ هجری قمری است. دو لنگه در چوبی منبت‌کاری شده که متعلق به مزار شاهزاده رضا هستند نیز، در این بخش قرار داده شده‌اند.

موزه گنجینه روی نقشه

منبع wikipedia